آيا مي‌دانستيد بيشتر تجهيزات پزشکي به صورت فله‌اي وارد کشور مي‌شوند؟ چه بهتر از اينکه، تيتر خبرها اين باشد؛ «ممنوعيت واردات 320 قلم تجهيزات پزشکي داراي توليد مشابه در داخل کشور». بله درست است، ما خودمان تجهيزات پزشکي توليد مي‌کنيم و و ارزش آن 800 ميليون دلار است. به نظر شما ايران در چه مرحله‌اي از توليد تجهيزات پزشکي است؟ عدم رسيدگي به کيفيت تجهيزات پزشکي از نظر مواد اوليه به خصوص تجهيزات يک بار مصرف بيمارستاني هم اکنون بزرگترين مشکلي است که مي‌تواند براي بيماران، آن هم در شرايط کرونايي ايجاد شود. بخش عمده تجهيزات بيمارستاني در کشور به صورت انحصاري توسط وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو از توليدکنندگان داخلي خريداري ميشود، ولي متاسفانه در سال‌هاي گذشته اين توليدکنندگان دچار دست اندازي‌هاي جدي بوده‌اند، به خصوص اينکه ماليات بر ارزش افزوده و نقدينگي، آن‌ها را تهديد کرده بود. در بخش‌هاي مختلف پزشکي نمي‌توان گفت که همه چيز به صورت فله‌اي اتفاق مي‌افتد و به نظر مي‌رسد اين موضوع در واردات تجهيزات مورد نياز جامعه پزشکي، بيشتر مربوط به قطعات مصرفي و قابل حمل باشد. در واقع کم نبوده مواردي که اعلام شده توليدکننده قادر به تامين اين کالاها نيست و بعدا به وسيله بزرگنمايي‌هايي که اتفاق مي‌افتد و خلاف واقع است، مجوزهايي هم صادر ميشود. اين موضوع بيشترين ضربه را به آن دسته شرکتهاي کوچک، متوسط و دانش‌بنياني مي‌زند که مي‌خواهند کالاهاي بروزتري عرضه کنند. متاسفانه وقتي توليدي صورت نگرفته، سراغ واردات رفته و مجددا يک سيکل معيوب ايجاد ميشود.
استانداردهاي خاص توليد تجهيزات پزشکي
دکتر محمد جعفر حسيني شيرازي، کارآفرين برتر حوزه سلامت در گفتگو با راديو اقتصاد بخش تابلوي واردات، پيرامون شرکتهاي واردکننده تجهيزات پزشکي قاچاق صحبت کرد و درباره آسيب‌ها و تاثيرات فعاليت اين نوع شرکت‌ها در حوزه صنعت تجهيزات پزشکي داخلي گفت: به نظرم در بحث تجهيزات پزشکي، مجوزهايي که در اين زمينه (واردات و توليد محصولات) داده ميشود، با توجه به تعداد کارشناسهايي که در اداره کل تجهيزات پزشکي متولي اين امر هستند نشان دهنده عملکرد خوبي است. وي افزود: ولي واقعيت اين است که در ايران، متاسفانه خواسته بعضي از شرکتهاي تجهيزات پزشکي تغيير کرده است و تمايلي به قرارگيري در چارچوب علمي يا اداري ندارند تا فرايندي را طبق استانداردهاي تعريف شده جلو ببرند؛ آن ها بيشتر به دنبال راه‌هاي ميانبر براي رسيدن به هدفشان هستند که منطقي نيست.
حسيني شيرازي با بيان اين مطلب که در بحث توليد تجهيزات پزشکي استانداردهاي خاصي وجود دارد، افزود: توليد و واردات لوله وکيوم تحت خلاء خون‌گيري به هر دو صورت انجام ميگيرد. توليدکننده براي اين محصول، مجبور است استاندارد 6710 را که استاندارد جهاني مورد نياز است، اخذ کند. حالا شما مي‌بينيد واردکننده همين محصول را از چين آورده و متاسفانه هيچ استانداردي هم براي اين کار وجود نداشته است. دارنده نشان ارسطو از اتحاديه اروپا تصريح کرد: در چين اصولا هر توليدکننده تجهيزات پزشکي با 800 دلار مي‌تواند هر استانداردي را بگيرد در صورتي که آن استانداردها از نظر علمي پشتوانه‌اي ندارند و نه تنها واردکنندگان بلکه توليدکنندگان نيز به اين موضوع اگاه نيستند. حالا مشکلاتي براي توليدکنندگان اين محصول با همين مشخصات کارخانه چيني به وجود مي‌آيد، چون ادارهکل تجهيزات پزشکي هم مجبور است استاندارد 6710 ISOرا براي لوله رعايت کند.
راه‌هاي ميانبر/کالاي بي کيفيت
حسيني شيرازي افزود: خب آن‌ها براي رفع اين مشکل از راه‌هاي ميانبري استفاده ميکنند؛ به اين صورت که با يک نماينده مجلس درباره مصائب و مشکلات توليدشان صحبت ميکنند و مطالبي بيان ميشود که متاسفانه بعضي اوقات منجر به صادر شدن مجوزهاي بدون پشتوانه ميشود. اين مسايل در نهايت به اعلام نارضايتي مصرف‌کنندگان از محصولات بدون استاندارد و بي‌کيفيت موجود در بازار تجهيزات پزشکي مي‌انجامد.
رفع دوگانگي در توليد و واردات تجهيزات پزشکي
دکتر محمد گلستاني، عضو انجمن توليدکنندگان تجهيزات پزشکي، مهمان ديگر اين گفتگوي راديويي بود که در ادامه درباره ديدگاه طرح شده توسط محمد جعفر حسيني شيرازي گفت: من واقعا از اداره کل تجهيزات پزشکي به دليل سخت گيري‌هاي به موقعي که در راستاي کيفيت محصولات پزشکي انجام مي‌دهند متشکرم. البته براي تسريع روند صدور مجوزها پيشنهاد مي‌کنم که آن‌ها مي‌توانند با تسهيل شرايط و در واقع حذف بوروکراسي اداري، اين کار را تسهيل بخشند.
وي افزود: الان من متوجه يک دوگانگي شدم، اينکه چرا واردات کالاي بي‌کيفيت به راحتي انجام ميشود؟ و اين که اگر واردکننده‌اي تصميم به واردات کالاي بي‌کيفيتي گرفته، چرا اصلا مجوز مي‌دهند؟ الان به گفته دکتر حسيني شيرازي، کالايي وارد شده که اداره کل منع مصرف داده است ولي با يک تغيير برند در بازار فروخته ميشود و مجوز ميگيرد. به نظرم اين کار درستي نيست و بهتر است اداره کل تجهيزات پزشکي براي رفع اين مدل دوگانگي‌ها با سختگيري و سرعت عمل بالاتري، مجوزهاي کالاي باکيفيت را صادر کند.
توليدات بي‌کيفيت خارجي
حسيني شيرازي، وجود اين دوگانگي را تائيد کرد و درباره علت آن گفت: کارشناسان ادارهکل تجهيزات پزشکي، متاسفانه به علت شرايط کشور، امکان بازديد از توليدات بي‌کيفيت مثلا آن کارخانه چيني را ندارند تا با توجه به آن، به ما مجوز بدهند. اين فعال اقتصادي افزود: کارشناسان صدور مجوز کالاي با اصالت و با کيفيت اداره کل تجهيزات پزشکي، متاسفانه اطلاعات کمي نسبت به توليدات خارجي دارند. وي در ادامه به متفاوت بودن پياده سازي استاندارد توليد هر شرکت اروپايي هنگام توزيع کالا اشاره کرد و گفت: دولت‌هاي کشورهاي اروپايي براي ارسال و توزيع کالاهاي پزشکي به کشورهاي آسيايي به جاي 18 مجوز مورد نياز، به 3 مجوز اکتفا ميکند. وي خاطر نشان کرد: متاسفانه ما اين دوگانگي را در توليد کالاي سلامت‌محور داريم، اما اصل مطلب اين است که اگر در راستاي استانداردسازي حرکت کنيم و مجوز بدهيم، حداقل ديگر نگران قابل استفاده نبودن يک محصول براي خانواده خودمان نيستيم.
مباني اتاق تميز
سازنده بيش از يکصد کارخانه توليد تجهيزات پزشکي گفت: ما متاسفانه در ايران اينگونه مي‌انديشيم که جنس کالاي خارجي بهتر از ايراني است؛ درصورتي بايد اعتبار هر جنس خارجي توليدي يا وارداتي از نظر علمي کاملا مشخص شود؟
حسيني شيرازي با اشاره به اثبات اين مساله در جلسات گوناگون خود با وزارت بهداشت گفت: ما در تحقيقات علمي و صنعتي خود با بررسي حد و ميزان Particle (آلاينده‌هاي زيست‌محيطي) که يک محصول وارداتي دارد متوجه مي‌شويم که براي توليدش شرايط Cleanroom اتاق تميز نداشته‌اند.
شيرازي درخصوص اينکه آيا مي‌توان توليدات داخلي را با وجود تمام ايراد‌هاي صدور مجوزها و استانداردها با کيفيت دانست، گفت؟ تخصص من و کارخانهاي که ساخته‌ام در بخش تجهيزات پزشکي يکبار مصرف است، از اين رو به نظرم مردم ايران تنها 30 درصد از آن چيزي را که مصرف ميکند، توليد ميکنند.
ارز آزاد و دولتي
دکتر حسيني شيرازي گفت: سطح کيفي توليدات کشور ما از چين و هند بالاتر و از اروپا پايين‌تر است؛ يعني مي‌توانيم بگوييم از صد درصد اروپا، هشتاد درصديم. مساله اين است که ايران از نظر منابع نفتي و گازي غني است و صنعت پتروشيمي ايران نيز رکودپذير نيست و ما در وضعيت خوبي قرار داريم، اما چند مطلب مهم وجود دارد که باعث بروز مشکلاتي در توليدمان ميشود. مخترع و کارافرين برتر حوزه سلامت افزود: ديدگاه من نسبت به توليد تجهيزات پزشکي اين است که اولا ارز دولتي، مساله‌اي مشکل ساز است که باعث ايجاد دوگانگي قيمت و ايجاد يک سري رانت ميشود. دومين مطلب مربوط به قيمت‌گذاري کالاي توليدکنندگان است؛ يعني دولت رقابت را از دست توليدکننده گرفته و اجازه نمي‌دهد که بتواند بعضي وقتها توليد باکيفيت تري را ارائه دهد. آيا بايد قيمت کالايي که به صورت ارز آزاد از صنايع پتروشيمي تهيه و توليد شده، با قيمت کالايي که از چين وارد شده و بابت آن دلار دولتي گرفته شده است، يکسان باشد؟
توليدکنندگان ايراني مقيم خارج از کشور
محمد گلستاني راجع به سطح کيفي محصولات ايراني خاطرنشان کرد: متاسفانه ديده شده به دليل عدم حمايت از توليدکنندگان ايراني، آن‌ها به اروپا رفته‌اند و محصولات با کيفيت خود را با يک برند اروپايي و قيمت بالاتر به وارد ايران ميکنند. مدير شرکت عصر صنعت آتبين افزود: قيمت گذاري را معمولا در ايران بر اساس بيکيفيتترين کالاي دنيا و مقايسه با قيمت کالاي چيني انجام مي‌دهند، ولي کيفيت را با بهترين کالاي دنيا مقايسه ميکنند. در واقع از توليدکننده داخلي انتظار دارند که کالاي با کيفيت را با قيمت چيني عرضه کند. وي گفت: نهادهاي سازمان غذا و دارو يا سازمان استاندارد که در اين زمينه متولي نظارت هستند، هيچ مشاوره‌اي از ما به عنوان توليدکننده نخواسته‌اند. اين پزشک تصريح کرد: آن‌ها مي‌گويند چون توليد داخل است، شما بايد با نازلترين قيمت ولي با بهترين کيفيت عرضه کنيد و اين امکان پذير نيست. به همين علت، توليدکننده ايراني به يک کشور اروپايي مي‌رود و از برندينگ خودش استفاده ميکند و قيمتش را هم براي سوددهي بيشتر بالا ميبرد.
من به شما قول مي‌دهم اگر توليدکننده محدوديتي نداشته باشد و قيمت‌گذاري نيز رقابتي شود، کالاي باکيفيت عرضه ميشود. در انتها از اين دو فعال اقتصادي خواسته شد که به تجهيزات پزشکي يکبار مصرف توليد داخل و خارج از کشور، از 1 تا 10 نمره بدهند. محمد گلستاني گفت: به طور ميانگين در بحث وارداتي‌ها اگر واقعا کالاي خوبي وارد شود، قيمتش خيلي بالاتر ميشود. من به آن چيزي که الان در بازار است 5 مي‌دهم.
حسيني شيرازي نيز گفت: براي تجهيزات پزشکي داخلي، من نمره 8 مي‌دهم که در سطح توليدات آلماني و آمريکايي هستند. در واردات تجهيزات يک بار مصرف، تنوع بسيار بالاست و واقعيت اين است که چون من سفرهاي بسياري به چين ميروم و بيش از 300 شرکت چيني را از نزديک ديده ام، اگر بخواهم به کالاي چيني و هندي امتياز بدهم 2 يا 3 بيشتر نمي توان داد.
مدير شرکت ماشين‌سازي حسيني تصريح کرد: در اينجا دو موضوع مطح است؛ يکي اين که جنس مواد اوليه به کار رفته در اين تجهيزات، در 99 درصد مواقع گريدهاي غيرپزشکي است در صورتي که توليد داخلي حتما بايد از گريد پزشکي صنعت پلاستيک استفاده کند. دومين موضوع نوع کار است. تقريبا حجم کالاهايي که به ما مي‌دهند Cleanroom پاييني دارد چون واردکننده مجبور ميشود کالاي ارزان بخرد. حسيني شيرازي افزود: فرض کنيد کارخانهاي چيني 2 کالا توليد ميکند، يکي داخل Cleanroom با هزينه و دقت بالا و ديگري با کيفيت پايين‌تر. جسارتاً با توجه به ارتباطات خوب بين‌المللي، دائما در کارخانه‌هاي اروپايي رفت‌و‌آمد مي‌کنم و نظاره‌گر اتفاقات جديدي هستم و بايد بگويم در واقع کشورهاي اروپايي معمولا از کالاي چيني به دليل همين مشکلاتي که دارد استفاده نمي‌کنند.